کارآمد خبر: با اعلام بانک مرکزی، در راستای التزام‌بخشی به شرایط صدور و استفاده از چک‌های تضمین‌شده، مقدمات ممنوعیت صدور چک رمزدار به‌صورت تدریجی و گام‌به‌گام در شبکه بانکی اجرایی می‌شود.

به گزارش کارآمد خبر، بانک مرکزی با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد: این بانک در راستای التزام‌بخشی به شرایط صدور و استفاده از چک‌های تضمین‌شده با هدف جلوگیری از استفاده‌های نامتعارف از چک‌های مزبور، احراز هو‌یت دقیق اشخاص ذ‌ی‌نفع و پیشگیری از پول‌شویی (بخشنامه شماره 318175‏/97 مورخ 11‏/09‏/1397 مدیریت‌کل مقررات، مجوزهای بانکی و مبارزه با پولشویی) از سال 1397 و همچنین تمهیدات اجرایی تکمیلی صورت‌گرفته براساس ابلاغیه شماره 20962 مورخ 28‏‏/2‏‏/1400 ریاست جمهور در رابطه با اصلاح و الحاق موادی به قانون «اصلاح قانون صدور چک» (بخشنامه شماره 77419‏/00 مورخ 17‏/03‏/1400 مدیریت‌کل مقررات، مجوزهای بانکی و مبارزه با پولشویی) شامل تخصیص شناسه صیادی به چک تضمین‌شده و ایجاد شفافیت حداکثری در زمینه صدور و گردش چک تضمین‌شده از طریق سامانه صیاد (پیچک) (بخشنامه شماره 278944‏/00 مورخ 24‏/09‏/1400 اداره نظام‌های پرداخت) طرح حذف چک رمزدار در شبکه بانکی را در دستور کار قرار داده است.

بانک مرکزی با نظرداشت مزایای چک تضمین‌شده نسبت به چک رمزدار متعاقب اجرای قانون پیش‌گفت، مشابهت کارکردی با چک رمزدار که می‌تواند ابزار جایگزین آن باشد، ضرورت شفاف‌سازی و ایجاد امکان نظارت متمرکز بر نحوه و حجم تبادل چک‌های اشخاص و همچنین کاهش هزینه‌های عملیاتی بانک‌ها با برچیدن روال سنتی پذیرش و پردازش چک رمزدار‌ مترصد اعلام ممنوعیت صدور چک رمزدار در شبکه بانکی می‌باشد،
ازاین‌رو لازم است مقدمات اجرا شدن ممنوعیت صدور چک رمزدار به‌صورت تدریجی و گام‌به‌گام در شبکه بانکی فراهم گردد.

گام‌های اجرایی مدنظر بانک مرکزی برای اجرایی شدن این طرح به‌شرح زیر است:‌

1 ـ    آگاهی رسانی،‌ فرهنگ‌سازی و تشویق عموم به دریافت چک تضمین شده:
چک تضمین‌شده براساس موازین قانونی صدرالاشاره مجهز به شناسه صیادی 16رقمی شده و وفق بخشنامه شماره 278944‏/00 مورخ 24‏/09‏/1400 اداره نظام‌های پرداخت از طریق سامانه صیاد (پیچک) ثبت صدور می‌گردد. صدور چک تضمین‌شده خارج از ضوابط قانون «اصلاح قانون صدور چک» ممنوع و تبادل بین‌بانکی چک‌های تضمین‌شده فاقد شناسه صیادی از تاریخ 17‏/03‏/1401 وفق بخشنامه شماره 32481‏/01 مورخ 11‏/02‏/1401 در سامانه چکاوک ممنوع گردیده است، لذا باتوجه به این‌که کلیه چک‌های تضمین‌شده جاری مجهز به شناسه صیادی و از طریق سامانه صیاد (پیچک) ثبت صدور می‌گردند، قابل استعلام می‌باشند و ذی‌نفع آن می‌تواند در زمان دریافت با استفاده از شناسه 16رقمی و مراجعه به کلیه مبادی استعلامی چک اعم از درگاه‌های نوین بانکی (اینترنت بانک و همراه بانک)، ‌برنامک‌های موبایلی و سرشماره 4040701701 (به‌صورت پیامکی) از صحت چک صادره به‌نفع خود مطلع گردد. برقراری امکان استعلام چک تضمین‌شده مزیت درخور توجهی نسبت به چک رمزدار ایجاد می‌نماید،‌ در حالی که چک رمزدار قابل استعلام نبوده و ذی‌نفع صرفاً با مراجعه به بانک صادرکننده می‌‌تواند از صحت چک اطمینان حاصل کند، افزون بر این، چک‌های تضمین‌شده بر خلاف چک‌های رمزدار محدودیت‌های جغرافیایی در محل صدور و نقدشوندگی را نداشته و در سراسر کشور قابل صدور و مبادله می‌باشد.

از سوی دیگر کارکرد چک تضمین‌شده مشابه چک رمزدار می‌‌باشد و چک تضمین‌شده در وجه شخص و حساب معین و به‌صورت غیرقابل انتقال صادر می‌گردد، لذا اشخاص می‌توانند در مراودات تجاری خود چک تضمین‌شده را جایگزین چک رمزدار کنند،
لذا با نظرداشت موارد فوق لازم است در زمان مراجعه مشتری و ارائه درخواست صدور چک رمزدار، متصدیان شعب مشتری را به صدور چک تضمین‌شده با تشریح مزایای مذکور هدایت نمایند، ضمن آن که مقتضی است در راستای اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی اقدامات مؤثری نظیر تهیه برنامه‌های آموزشی، بروشور، اطلاع‌رسانی در تارنماهای بانکی و... صورت پذیرد.

2 ـ     یکسان‌سازی رویه پرداخت چک تضمین‌شده با رویه پرداخت چک رمزدار:
در حال حاضر شبکه بانکی متعاقب دریافت چک رمزدار از ذی‌نفع نسبت به بررسی چک و پرداخت وجه آن متعاقب حصول اطمینان از صحت چک اقدام نموده و پرداخت وجه به ذی‌نفع را پیش از انجام عملیات تسویه بین‌بانکی وجوه چک‌های رمزدار انجام می‌دهند. باتوجه به این که چک‌های تضمین‌شده مشابه چک رمزدار فاقد وضعیت برگشتی می‌باشند،‌ بانک‌ها می‌توانند رویه مزبور را درخصوص چک تضمین‌شده نیز اجرایی کنند. بدیهی است به‌دلیل ثبت صدور چک تضمین‌شده در سامانه صیاد (پیچک)، صحت چک تضمین‌شده صادره از طریق سامانه برای بانک قابل تشخیص می‌باشد، و می‌توان در راستای مشتری‌مداری و یکسان‌سازی رویه‌‌های پرداخت نسبت به پرداخت وجه چک تضمین‌شده در زمان مراجعه ذی‌نفع اقدام نمود. باتوجه به این‌که واریز وجوه به ذ‌ی‌نفع وجه افتراق چک تضمین‌شده و رمزدار می‌باشد، اجرای این گام در جانشینی کامل چک تضمین‌شده بسیار حائز اهمیت است.

3 ـ     ابلاغ ممنوعیت صدور چک رمزدار از سوی بانک مرکزی و عدم امکان تبادل چک رمزدار در سامانه چکاوک:
چنانچه مقدمات اجرایی ممنوعیت صدور چک از طریق گام‌های 1 و 2 از سوی شبکه بانکی فراهم گردد،‌ ممنوعیت ابلاغ صدور چک رمزدار و عدم‌تبادل بین‌بانکی در سامانه چکاوک تسهیل شده و چالش‌‌های اجرای این مهم تقلیل خواهد یافت. بدیهی است با بررسی و رصد اقدامات اجرایی از سوی بانک‌ها، این بانک زمان‌بندی گام نهایی را برنامه‌ریزی نموده و جهت اجرای یکنواخت در شبکه بانکی ابلاغ خواهد کرد.

بر این اساس بانک‌ها موظفند درخصوص گام‌های اجرایی 1 و 2 تمهیدات لازم را انجام دهند و همچنین به‌منظور کاهش ملاحظات اجرایی، شبکه بانکی بایستی در صدور چک‌های رمزدار به تاریخ روز تا زمان حذف کامل آن اهتمام لازم را داشته ‌باشند، تا بستر مناسب اجرای طرح فراهم گردد.